"Een wonderlijk bedrijf. Men luistere naar de jeugdige mr. Van Proosdij: ‘Een pleegdochtertje van...’ (Joodse naam) ‘was maar niet te ariseren, want Calmeyer weigerde. Het geval speelde net voor Kerstmis en toen riep ik uit: “U bent net Herodes!” Een gesprek volgde, ik werkte zwaar met Kerstmis en kreeg het kind toen toch geariseerd.’ Of: ‘Ik had een geval van een man, vrouw en twee kinderen, heel onaangename mensen, maar hun documenten waren in

[p. 71]
orde. Calmeyer wees het af, ik kreeg een huilbui en Calmeyer vroeg: “Es sind wohl Freunde von Ihnen,” Antwoord: “Nee, het zijn rotlui, maar het is gemeen!”. Beslissing herzien, mensen gered...’

Het hing niet alleen van Calmeyer af: ‘Ik ging gedurende een jaar gemiddeld elke veertien dagen naar Westerbork tot kort vóór de invasie, toen werd het verboden... Gemmeker’ (de commandant van Westerbork) ‘keurde dan de aanvragers en besliste of zij er Joods uitzagen; zijn standaarden waren zeer persoonlijk, want bij vrouwen keek hij vooral naar de heupen...’

Nu eens ter afwisseling een andere in dezen werkzame advocaat, mr. dr. Benno Stokvis: ‘Ik herinner mij een kenmerkend geval waarin Calmeyer - soms was hij onberekenbaar - bleef aarzelen. Het ging om een zestienjarig meisje, Ruth P. Toen ik voor de zoveelste maal mismoedig de stukken naging, alles was compleet, kreeg ik een ingeving. Was niet Ruth de Moabitische volgens de Bijbel als vreemdelinge in Israël opgenomen? Het was gevonden! Het Joodse echtpaar had de naam Ruth symbolisch gekozen: het had aldus willen te kennen geven, dat het door een niet-Jood verwekte kind in hun Joodse gemeenschap werd aanvaard. Calmeyer was enthousiast. Zijn gunstige beslissing viel onmiddellijk.’

Helaas, het ging niet altijd zo. Het ging dikwijls, veel te dikwijls, niet zo...